Tây Nguyên: Canh tác cây điều - Hướng đi nào bền vững?

Năm 2016, giá điều bất ngờ tăng, đạt mức kỷ lục với khoảng 30-32 nghìn đồng/kg. Đây là tín hiệu vui cho người trồng tuy nhiên tìm hướng đi ổn định cho cây điều đang là bài toán khó đặt ra cho nông dân lẫn nhà chức trách.

Nhiều năm nay, cây điều luôn trong tình trạng mất mùa, mất giá, khiến nông dân các tỉnh Tây Nguyên quay lưng. Giá càng xuống thấp, diện tích bị chặt bỏ càng nhiều. Cơ quan quản lý, hiệp hội ngành hàng biết nhưng cũng đành “bất lực”. Năm 2016, giá điều bất ngờ tăng, đạt mức kỷ lục với khoảng  30-32 nghìn đồng/kg. Đây là tín hiệu vui cho người trồng tuy nhiên hướng đi bền vững cho cây điều thì vẫn còn cần sự quan tâm, nghiên cứu của người nông dân cũng như các nhà chức trách.

Cây điều sắp vào vụ thu hoạch

Mới đầu vụ thu hoạch, các tiểu thương trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk vào tận vườn điều thu mua với giá 30-32 nghìn đồng/kg khiến nông dân phấn khởi hẳn. Chị Nguyễn Thị Hòa ở thôn 10 xã Ea Lê, huyện Ea Súp (Đắk Lắk) cho biết: Năm 2006, gia đình trồng 1,2 héc ta điều, 3 năm sau, cây bắt đầu ra trái rất say, năng suất đạt khoảng 1,5 tấn cho thu nhập ổn định. Những năm về sau, cây điều bắt đầu nhiễm bệnh, sâu mọt đục khoét, cây chết dần, giá cả bấp bênh, gia đình quyết định chặt hơn nữa vườn chuyển sang trồng hoa màu. Năm nay giá điều bổng dưng cao chót vót khiến chị vừa mừng vừa tiếc. Mấy năm nay giá điều quá thấp, từ 15-18 nghìn đồng/kg, đợt cao nhất cũng không quá 20 nghìn đồng/kg (so với năm nay giá tăng từ 15-17 nghìn đồng/kg, tăng gần gấp đôi). “Điều một năm mới thu hoạch một lần mà giá quá bèo, năng suất lại giảm nên nhà tôi không còn mặn mà chăm sóc, trời cho bao nhiêu hưởng bấy nhiêu. Giờ giá cao, thương lái lui tới nườm nượp thấy thèm quá”.

Cũng vì giá điều liên tục hạ giá trong nhiều năm liền, gia đình chị H’ Trum Byắ ở Buôn Ky, phường Thống Nhất, thành phố Buôn Ma Thuột Đắk Lắk hạ thưa điều trồng xen cà phê. Chị cho hay: Nhà có 2 héc ta đất trồng điều được 10 năm nay. Cây điều dễ trồng, không tốn nhiều tiền đầu tư, ít công chăm sóc, tới vụ thu hoạch chỉ cần phát cỏ, cào lá sạch là được. Nhưng cây rất phụ thuộc vào thời tiết, lúc ra hoa gặp mưa lạnh hoa rụng, coi như một năm mất mùa. Trồng điều “năm ăn năm thua” nên chị hạ bớt, giữ lại 150 cây, còn lại trồng xen cà phê phòng khi mất mùa điều còn cà phê. Cây điều hưởng nước, phân bón “ké” từ cây cà phê ngược lại nó che bóng mát giúp cà phê phát triển tốt. Năm nay hạt điều có giá nhưng chưa chắc được mùa. Mọi năm thời điểm này đã vào vụ, nhưng hiện tại nhiều cây mới ra hoa, tỉ lệ đậu trái rất thấp vì đang vào mùa khô hạn.

Trước đây, nhiều nông dân Tây Nguyên từng rơi vào vòng lẩn quẩn trồng – chặt đủ thứ loại cây, trong đó có cây điều. Điều được xem là cây xóa đói, giảm nghèo ở vùng sâu, vùng xa, là cây phủ xanh đất trống, đồi trọc. Do trồng giống thiếu chọn lọc, ít đầu tư chăm sóc dẫn đến năng suất thấp cộng với giá điều quá rẻ, nông dân quay lưng phá bỏ chuyển sang trồng cao su, hồ tiêu, cà phê,… Hiện nay, cao su liên tục rớt giá, cây điều bắt đầu “lên ngôi”, nếu không có định hướng phát triển đúng đắn, e rằng điệp khúc “trồng – chặt, chặt – trồng” sẽ còn tái diễn.

Nhiều người dân chuyển sang trồng cafe xen điều

Ông Nguyễn Huy Phát, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ Thực vật tỉnh Đắk Lắk cho biết: Chủ trương của Tỉnh là không mở rộng diện tích, tập trung đầu tư chăm sóc tăng năng suất diện tích điều đã trồng. Bởi cây điều rất “kỵ” với thời tiết nắng nóng, mưa lạnh thất thường dễ bị sâu bọ xít muỗi, bệnh phỏng lá tấn công nhất là thời kì ra hoa đậu quả. 

Năm 2015 toàn tỉnh có 19.836 héc ta giảm hơn 2 nghìn héc ta so với năm 2014 (21.950 héc). Các huyện có diện tích điều lớn gồm: Ea Hleo (5.1 nghìn héc), Ea Kar (4.3 nghìn héc), Cư Mgar (2.7 nghìn héc), Ea Súp (2 nghìn héc). Trước đó, năm 2013 Dự án quy hoạch phát triển cây công nghiệp dài ngày và cây ăn quả chủ yếu trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk đến năm 2020 xác định: Cà phê, điều, hồ tiêu, ca cao, cao su là những cây công nghiệp chủ lực. Diện tích cây điều phát triển ổn định trong khoảng 25 nghìn héc ta.

 

Hồng Phước

Nguồn: VTOTO